Boosheid!

Vaak hoor ik ouders vertellen dat zij een kind hebben wat snel boos wordt. Ook nanny’s stellen met regelmaat de vraag; “hoe kan ik het beste omgaan met de boosheid van een kind?”

Iedereen herkent het vast wel: een driftbui in de supermarkt, zich niet willen aankleden, langs de kant zitten mokken in plaats van lekker meedoen. Soms word je er als ouder/begeleider moedeloos van. Als een kind emotioneel is, bijvoorbeeld erg boos of verdrietig, zul je als ouder/begeleider de neiging hebben om te vragen waarom het boos is, om zo in gesprek te gaan met het kind. Misschien heb je al ervaren dat wat je op zo’n moment zegt helemaal niet lijkt aan te komen bij je kind. De emoties van je kind moeten namelijk eerst tot rust komen. Tijdens de scholingsbijeenkomst, afgelopen september, hebben wij met onze nanny’s stilgestaan bij dit onderwerp. Hoe kun je het beste handelen als een kind boos is? Samen hebben wij alle punten doorgelopen en aan de hand van praktijk voorbeelden hebben we inzicht gekregen in het onderwerp boosheid bij een kind.

Emoties en het brein

Er is veel onderzoek naar de werking van het brein. Zoals de meeste mensen misschien wel weten, hebben de linker- en rechter hersenhelft allebei hun eigen functie:

• Linkerbrein: logisch nadenken, ordenen, woordelijk.
• Rechterbrein: emoties, herinneringen, beelden, non-verbale communicatie.

De emoties komen dus uit het rechterbrein. Dat is waarom jonge kinderen zo in het moment leven, primair reageren en nog geen verantwoordelijkheden en tijd kennen. Hun rechterbrein overheerst nog. Op het moment dat je kind ‘waarom’-vragen gaat stellen, weet je dat het linkerbrein meer van zich gaat laten horen.

 

Waarom je kind eerst gekalmeerd moet worden

Op het moment dat een kind erg emotioneel is, laat vooral het rechterbrein van zich horen. Dat betekent dat een kind letterlijk niet voor rede vatbaar is, want het kan pas een beroep doen op zijn linkerbrein, als het rechterbrein gesust is. Daarom heeft het weinig zin om te vragen waarom het kind boos of verdrietig is, want op dat moment weet het dit zelf vaak ook niet. Eerst kalmeren, daarna kun je in gesprek!

 

Boos zijn

Boos zijn is een hele gewone emotie die een ieder wel eens ervaart; het hoort gewoon bij het opgroeien. Alleen kan het ene kind hier gemakkelijker mee omgaan dan het andere kind. Sommige jonge kinderen worden er door overspoeld en kunnen erg schrikken van hun eigen boosheid. Het beste is om het kind zijn boosheid niet te ontzeggen, maar wel uit te leggen dat het uiten van boosheid niet te extreme vormen hoeft aan te nemen, dat boosheid niet geuit hoeft te worden met gillen, slaan of schoppen.

 

Wat NIET te doen bij boosheid van kinderen

Boosheid is een emotie die ontstaat wanneer iets anders loopt dan gedacht of gewild. Vaak speelt teleurstelling en gekwetstheid een rol. Boosheid kent vele gradaties: van ergernis, nijdig, kwaad, tot woedend en razernij. Doordat de bloeddruk oploopt, wordt de gezichtskleur vaak roder en de spieren spannen zich. Deze lichamelijke reacties vragen om een reactie en daar kan een kind op vele manieren mee omgaan. Boosheid op zich is alleen maar een gezonde emotie. Als boosheid op een even gezonde manier wordt geuit, met respect voor zichzelf en de ander, blijft een kind emotioneel evenwichtig.

 

Wat speelt een rol bij boosheid?

Het ene kind is van nature meer temperamentvol dan het andere kind. Dit betekent dat er een groot verschil kan zijn in het uiten van boosheid. De omgeving van het kind speelt eveneens een grote rol. In een evenwichtige omgeving waar boosheid mag zijn, is het meestal geen groot probleem. In een autoritaire- of juist een grenzeloze omgeving kunnen kinderen moeite hebben met hun boosheid om te gaan. Escalaties zijn dan eerder te verwachten.

 

Tips voor als je kind een emotionele uitbarsting heeft

Als het kind helemaal in zijn emoties zit, bijvoorbeeld huilt of schreeuwt, moet het dus eerst tot rust komen en ‘het rechterbrein gesust worden’. Daarna kun je overgaan op de inhoud (waarmee je het linkerbrein aanspreekt). Zo doe je dit:

• Neem de gevoelens van het kind serieus. Ook al denk jij: waar gaat het over… Bedenk dat het voor een kind groot en echt is wat het voelt.
• Laat het kind merken dat je het begrijpt: vertel dat je ziet hoe vervelend het kind zich voelt en snapt dat het allemaal niet gemakkelijk is voor hem.
• Reageer non-verbaal: een aanraking, knuffel, begripvolle blik. Neem een kind bij je op schoot, wrijf over zijn rug. Wil het kind dit niet, dan zeg je dat het eerst even tot rust mag komen en dat jij in de buurt bent voor een knuffel.
• Als het kind voldoende gekalmeerd is, kun je overgaan tot de inhoud en bespreken wat er aan de hand is. Laat een kind eerst vertellen en bespreek daarna hoe jullie het oplossen en hoe het kind een volgende keer kan reageren in een zelfde situatie.

Vertoont een kind ontoelaatbaar gedrag, zoals iemand pijn doen of iets kapot maken? Dan stop je eerst dit gedrag door het kind uit de situatie te halen, daarna kalmeer je het volgens bovenstaande stappen en ga je erover in gesprek.

Wil je meer lezen over hoe het brein van invloed is op de ontwikkeling van je kind? Lees dan eens het boek “Het hele brein, het hele kind”, van Daniel J. Siegel en Tina Payne Bryson. (www.bol.com)

 

Samengevat

De belangrijkste rol die je als ouder/begeleider speelt is het luisterend oor. Door het verhaal aan te horen, te troosten, goed te luisteren en het kind te helpen zijn verhaal te doen, wordt het kind geholpen om voor zichzelf duidelijk te krijgen wat er gebeurd is. Door het kind te helpen zijn gevoelens onder woorden te brengen, ontdekt hij vaak dat hij eigenlijk niet zozeer boos is, maar eerder verdrietig of teleurgesteld.

Er is veel te vinden over het onderwerp boosheid. Belangrijk is dus om het luisterend oor te zijn voor het kind en de boosheid toe te laten; het is een hele normale emotie. Ter ondersteuning van onze nanny’s hebben wij 3 sets, “Praat plaatjes” aangeschaft, om in gesprek te kunnen gaan met kinderen. De vragen zetten het kind aan het denken en geven zo een aanzet voor eens een ander gesprek vanuit een andere vorm en dan ook nog eens als een spelletje. Hoe leuk kan leren praten over jouw emoties en gevoelens zijn!
Heb jij feedback of tips over boosheid? Laat het in een reactie hieronder gerust weten!

 

Wendy Bakx- Sanner