Leugentje om bestwil??

Mijn motto is al jaren: ‘eerlijkheid duurt het langst’. Onze kinderen voeden wij dan ook op met ‘al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel’! Persoonlijk ben ik liever gehaat om mijn eerlijkheid, dan geliefd om mijn leugens. Uiteraard hou ik er rekening mee dat ik nooit iemand bewust pijn doe met mijn eerlijkheid.

Baby’s komen puur en met een goede inborst op de wereld. Wij volwassenen die al langer deelnemen aan de grote mensenwereld “verpesten” dus eigenlijk de puurheid waarmee onze baby’s geboren worden. Ook peuters zijn nog goudeerlijk, waardoor ze vaak veel te hard de verkeerde dingen roepen. Zeker in openbare ruimtes hadden mijn driejarigen destijds de neiging om met een priemend wijsvingertje en een veel te schel stemmetje ingewikkelde vraagstukken voor te leggen. “Waarom heeft die mevrouw allemaal vlechtjes? Waarom is die meneer zo zwart? Waarom is die mevrouw dik?” Dat zijn van die pijnlijke momenten waarbij je het liefst door de grond zou willen zakken.

Dit is denk ik ook herkenbaar: “Altijd netjes dankjewel zeggen”, “oudere mensen spreek je aan met ‘u’” en “liegen is fout” – regels die ieder kind tijdens de opvoeding ingeprent krijgt. Maar dat liegen, is dat altijd verkeerd? Of is het in sommige gevallen beter dan de waarheid vertellen?

Volgens hoogleraar Moderne Letterkunde Maarten van Buuren kunnen we daar kort over zijn: met liegen is in sommige gevallen inderdaad niets mis. En zeg nou zelf: als een leugen vertellen betekent dat je iemands leven kan redden en de waarheid betekent iemands dood, dan is de keuze toch erg snel gemaakt? De vraag waar de grens ligt is een interessantere kwestie. Tot op welke hoogte is liegen verantwoord en wanneer wordt een leugen vuil? Er wordt al lange tijd onderzoek gedaan naar die kwestie. Wat in elk geval blijkt, is dat de mensheid, vaak onbewust, dezelfde keuzes maakt als het om moraliteit gaat. Al decennialang wordt er dus een algemene, “gezamenlijke” grens getrokken tussen verantwoord liegen en een vuile leugen, tussen ‘goed’ en ‘slecht’. Maar waar is die gezamenlijke moraliteit eigenlijk op gebaseerd?

En dan blijkt het ouderschap gewoon niet te doen zonder een beetje jokkebrokken. Lastige kindervragen weet ik vaak nog wel een beetje te ontwijken met wat gemompel en de belofte dat hun vader bij thuiskomst alles zal uitleggen. Maar soms kan ik er gewoon niet omheen en grijp ik toch naar het leugentje om bestwil. Gewoon omdat mijn kuikens de waarheid (nog) niet aankunnen, maar vooral ook: omdat sommige situaties met een beetje liegen veel soepeler verlopen. Dan ben ik er vanaf. Dus zeg ik “misschien” wat eigenlijk glashard “nee” betekent, veins ik dat er geen nieuwe batterijen in die elektrische gitaar/raceauto/zingende pop kunnen en laat dode vissen via de wc in de hemel komen. Dankzij mijn eeuwige “als je jokt, komt er een kruis op je voorhoofd”, leggen mijn kinderen automatisch hun hand op hun hoofd als ze tegen mij liegen.

De meest gebruikte leugentjes om bestwil die ouders vertellen

Liegen mag niet, leren we onze kinderen, zoals hierboven beschreven staat. Maar toch doen de meeste ouders het zelf wél. Al gaat het dan meestal om een leugentje om bestwil. Herkenbaar? Als je ooit tegen je kind hebt gelogen, hoef je je heus niet druk te maken: 75 procent, oftewel bijna elke ouder doet dit namelijk weleens. Van de ouders geeft 55 procent zelfs toe wekelijks te jokken. Met een goed doel, dat dan weer wel. Benieuwd waarover? Dit zijn de meest gebruikte leugentjes om bestwil die ouders gebruiken.

• 55% van de ouders is wel eens speelgoed ‘kwijtgeraakt’.
Ouders en kinderen delen niet altijd hetzelfde enthousiasme over speelgoed. Vooral dingen die veel lawaai maken, vallen meestal beter in de smaak bij de jongste generatie. Laten het nou net deze speeltjes zijn die per ongeluk kwijtraken of onvervangbare batterijen blijken te hebben.
• 49% liegt weleens tegen vrienden over hun opvoedstijl. We willen allemaal onze kinderen om 19:00 uur gedoucht, voorgelezen en met gepoetste tanden in bed hebben en ze alleen maar verse, zelfgemaakte maaltijden voorschotelen met zo min mogelijk vet en suiker. Maar laten we eerlijk zijn: dat lukt toch niemand?!
• 32% gebruikt sluitingstijd om ergens weg te komen
‘We moeten nu gaan, want het park gaat zo dicht.’ Ook de speeltuin, eendenvijver en het strand krijgen spontaan een sluitingstijd toegewezen als het ouders uitkomt. Tja, dit werkt nou eenmaal beter dan: ‘Ik wil naar huis, zodat jij nog even kan slapen.’

Maar wanneer is het nou eigenlijk geoorloofd om ergens over te liegen? Dit blijkt een persoonlijke kwestie te zijn, die afhankelijk van de situatie en de eventuele consequenties is. Uiteindelijk gaat het om het opmaken van de balans in onze opvoeding en het volgen van je eigen gevoel. Welke belangen wegen het zwaarst, waarmee schaad je het minst en wat probeert je gut feeling je te vertellen?

Eerlijkheid duurt het langst, maar in het geval van de opvoeding van mijn kinderen is dat toch best wel lastig….

Heb je feedback of tips over dit onderwerp? Laat het in een reactie hieronder gerust weten!

Wendy Bakx-Sanner