Opvoeden in de prestatiemaatschappij

In onze prestatiemaatschappij is iedereen een marathonloper. Je zult het niet geloven, maar ook onze kinderen, hoe klein ze ook zijn! In deze prestatiemaatschappij zijn we zo gefocust op alles wat moet, dat we soms uit het oog verliezen waar het daadwerkelijk om gaat. Toch is dat wat de prestatiesamenleving voortbrengt: een leger aan Duracellkonijntjes, barstend van de ambitie, de motivatie en de drive, maar zonder duidelijke richting.

René Gude, de inmiddels overleden Nederlandse docent filosofie en een publiek intellectueel die zich regelmatig mengde in maatschappelijke discussies, sprak over een  gesportificeerde samenleving: een maatschappij waarin iedereen de vrijheid krijgt om uitmuntend te presteren. “Hier is het vooral je eigen schuld zodra je faalt. Want waarom lukt het de ander anders wel? De individuele winnaar neemt alles en is gelukkig, maar de verliezer – vaak dezelfde persoon, maar iets later – heeft niets en wordt treurig. En het aantal verliezers loopt op”, aldus Gude. “Depressie is in 2020 volksziekte nummer één.”

Ga jij als ouder mee in de prestatiedruk van de maatschappij? Welk voorbeeld geef jij aan je kind (bewust en onbewust)?

Hard werken en streven naar het beste is heus niet verkeerd, maar zullen we voortaan iets minder hysterisch doen over schoolcijfers en studieresultaten? Die zijn namelijk echt niet zo zaligmakend voor succes als we denken. Al van jongs af aan krijgen kinderen ingepeperd dat ze ‘goed hun best moeten doen op school’. De gangbare gedachte is: succes in het klaslokaal staat gelijk aan succes in het leven. Huiswerk maken, hard studeren en goede cijfers halen. Geen zesjes, maar negens en tienen. Eerst een hoge score halen op die citotoets, want daar wordt het kaf van het koren gescheiden. Vervolgens ga je voor die tienen op de middelbare school en in de collegebanken. Daar scoor je later die topbaan immers mee. In veel huishoudens ligt de focus daarom ook op het behalen van goede schoolresultaten. Nu ga ik niet beweren dat school nutteloos is. Niet dat ik persoonlijk ooit nog een staartdeling maak of een boek in het Frans lees, maar goed… mocht ik dat wel willen, heb ik die basiskennis maar mooi in the pocket.

We stomen kinderen op school en in onze opvoeding klaar voor de prestatiemaatschappij en leren ze om geen problemen te veroorzaken, te voldoen aan verwachtingen en altijd beleefd te zijn tegen de leerkracht of andere volwassenen. Maar dat zijn toch niet de vaardigheden die bepalend zijn voor succes in een volwassen leven? Er zijn genoeg kinderen die zich in het zweet werken om van een zes een acht te maken. En met hard werken om doelen te bereiken is natuurlijk ook niets mis. Maar welk doel wordt hier eigenlijk bereikt? Betekenen hoge cijfers op een lijst per definitie succes in het leven? En betekent succes per definitie geluk? Ik denk het niet, zeker als ik terug kijk naar mijn eigen schoolcarrière en wat ik uiteindelijk ben gaan doen voor de kost.

Begrijp me niet verkeerd, goede scholing is absoluut waardevol. Het is goed om een andere taal te leren spreken, wiskundige breuken op te leren lossen of iets te leren over de geschiedenis. Maar er zijn genoeg vaardigheden die essentieel zijn voor een vervuld, succesvol leven die géén onderdeel van het vakkenpakket zijn.

Een les zelfkennis bijvoorbeeld, zodat je weet wat voor soort baan nou echt bij je past. Een les in de liefde, zodat we leren hoe we goede relaties kunnen opbouwen en onderhouden.

Bovendien wordt ons door het huidige schoolsysteem vooral geleerd hoe we in het gareel horen te lopen. Maar om in het echte leven te slagen, moeten we juist soms buiten de lijntjes kleuren, zelf kritisch nadenken en tegen de stroom in durven gaan. Wanneer een kind niet goed mee kan komen op school, kan het zich waardeloos voelen en gaan denken dat het niet meetelt. Maar dat een talent niet goed tot uiting komt in het huidige schoolsysteem, betekent niet dat iemand geen talent hééft.

Natuurlijk helpt het om een diploma te hebben en algemene kennis te hebben meegekregen op school, maar feit blijft dat mensen die faalden op school niet per definitie faalden in het leven. Steve Jobs, Richard Branson, Oprah Winfrey, Jim Carey: iedereen zal het erover eens zijn dat ze succesvol zijn, maar geen van hen was de beste van hun schooljaar. Sterker nog, een aantal van hen maakten hun school niet eens af.

Naar mijn mening is het leven een grote leerschool, dus hou op met het definiëren van succes door slechts een deel te beoordelen. Mensen stoppen nooit met leren, ook al heb je de juiste papiertjes in the pocket. Focus niet te veel op cijfers en schoolresultaten, maar help kinderen hun unieke talenten te ontdekken en bekijk vanuit daar hun potentieel. Zo bouwen ze zelfvertrouwen op. En zelfvertrouwen is in het leven duizend keer meer waard dan een mooie cijferlijst.

Lees maar eens na wat zelfvertrouwen brengt: er zijn hele boeken over geschreven. Zelfvertrouwen is de basis voor een gelukkig leven, dat jij van jezelf houdt en alleen kan zijn. Dat jij weet te ontspannen en te genieten, ook van de kleine dingen in het leven. Zelfvertrouwen is een groot goed, wat wij onze kinderen niet af moeten nemen met deze prestatiemaatschappij! Laat kinderen zo lang mogelijk kind zijn en zichzelf op hun eigen tempo in een veilige en warme omgeving ontwikkelen tot een volwassen persoon, dan komt het zeker goed.

Heb jij feedback of tips over dit onderwerp? Laat het in een reactie hieronder gerust weten!

 

Wendy Bakx-Sanner